Ultrasonografia wykorzystuje fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do zobrazowania wnętrza czaszki. Największą zaletą ultrasonografii jest jej bezpieczeństwo dla pacjenta ponieważ narażenie na promieniowanie ultradźwiękowe jest niewielkie.
U noworodka kości czaszki nie są jeszcze całkowicie wykształcone. Pomiędzy poszczególnymi kośćmi istnieją błoniaste połączenia, zwane ciemiączkami. Jest ich 6 (dwa parzyste i dwa nieparzyste). Największe z nich nazywane ciemiączkiem przednim znajduje się powyżej czoła, prawie na szczycie głowy. Kształtem przypomina latawiec o wymiarach ok. 1-5 cm długości i 1-5 cm szerokości. Przykładając głowicę ultrasonograficzną do ciemiączka przedniego można obejrzeć wnętrze czaszki noworodka. Przez to samo ciemiączko można wyczuć tętnienie naczyń mózgowych oraz ocenić orientacyjnie ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Ponieważ ciemiączka wraz ze wzrastaniem głowy dziecka kostnieją i zanikają (ok. 1 roku życia), wykonanie badania przezciemiączkowego możliwe jest jedynie u noworodków i niemowląt.
- wcześniaki (noworodki urodzone przed ukończeniem 37 tygodnia trwania ciąży);
- noworodki z niską urodzeniową wagą ciała;
- dzieci z wadami wrodzonymi dotyczącymi mózgu i układu nerwowego;
- niedotlenienie dziecka w czasie ciąży, porodu i w okresie noworodkowym;
- podejrzenie krwawienia śródczaszkowego;
- zbyt duży przyrost obwodu głowy noworodka po porodzie (podejrzenie wodogłowia);
- nieprawidłowy rozwój niemowlęcia oraz objawy sugerujące nieprawidłowości w układzie nerwowym (np. drgawki);
- zakażenia płodu podczas trwania ciąży oraz infekcje u noworodka;
- noworodki i niemowlęta po urazie głowy.
